Xây dựng hệ giá trị con người Việt Nam theo quan điểm Đại hội XII của Đảng

Xây dựng, phát triển văn hoá, con người Việt Nam được Đại hội XII của Đảng khẳng định ở mục tiêu: Xây dựng nền văn hoá và con người Việt Nam phát triển toàn diện, hướng đến chân – thiện – mỹ, thấm nhuần tinh thần dân tộc, nhân văn, dân chủ và khoa học. Văn hoá thực sự trở thành nền tảng tinh thần vững chắc của xã hội, là sức mạnh nội sinh quan trọng bảo đảm sự phát triển bền vững và bảo vệ Tổ quốc vì mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.

Để thực hiện phương hướng, nhiệm vụ đó, Đại hội XII chỉ ra 8 vấn đề lớn cần phải quán triệt và thực hiện trong xây dựng, phát triển văn hoá, con người thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá và hội nhập quốc tế. Đó là: Xây dựng con người Việt Nam phát triển toàn diện; xây dựng môi trường văn hoá lành mạnh; xây dựng văn hoá trong chính trị và kinh tế; nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động văn hoá; làm tốt công tác lãnh đạo, quản lý báo chí, xuất bản; phát triển công nghiệp văn hoá đi đôi với xây dựng, hoàn thiện thị trường dịch vụ và sản phẩm văn hoá.

Tư duy của Đảng ta về lĩnh vực văn hoá, con người trong văn kiện Đại hội XII thể hiện rõ bước tiến đặc biệt quan trọng. Văn hoá, con người được gắn kết rất chặt chẽ và sát hợp hơn với đời sống hiện thực. Khẳng định con người là chủ thể sáng tạo, truyền bá, thụ hưởng văn hoá, là trung tâm của chiến lược phát triển. Xây dựng con người có nhân cách tốt, lối sống đẹp là trọng tâm, cốt lõi của phát triển văn hoá; mọi hoạt động văn hoá đều phải hướng tái xây dựng, phát triển con người. Con người vừa là mục tiêu phát triển văn hoá vừa là động lực quyết định để hiện thực hoá mục tiêu xây dựng, phát triển văn hoá, con người. Diện mạo nền văn hoá quốc gia – dân tộc Việt Nam như thế nào đều hiện hình và tuỳ thuộc ở chất lượng con người.

Trong xây dựng, phát triển văn hoá, con người của nước ta hiện nay thì hệ giá trị chuẩn mực con người Việt Nam vừa là một trong những phạm trù trung tâm của khoa học văn hoá, vừa là một nội dung then chốt giữ vai trò định hướng, kiểm định việc xây dựng, phát triển văn hoá, con người Việt Nam. Hệ giá trị chuẩn mực của con người Việt Nam có vai trò to lớn như vậy nên việc xác định hệ giá trị chuẩn mực đó đã được Đảng ta rất quan tâm.

Nghị quyết Trung ương 5 khoá VIII của Đảng xác định mô hình con người Việt Nam trong giai đoạn mới gồm 5 đức tính chủ yếu là: Có tinh thần yêu nước, tự cường dân tộc, phấn đấu vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, có ý chí vươn lên đưa đất nước thoát khỏi nghèo nàn lạc hậu, đoàn kết với nhân dân thế giới trong sự nghiệp đấu tranh vì hoà bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội; có ý thức tập thể, đoàn kết, phấn đấu vì lợi ích chung; có lối sống lành mạnh, nếp sống văn minh, cần kiệm, trung thực, nhân nghĩa, tôn trọng kỷ cương phép nước, quy ước của cộng đồng, có ý thức bảo vệ và cải thiện môi trường sinh thái; lao động chăm chỉ với lương tâm nghề nghiệp, có kỹ thuật, sáng tạo, năng suất cao vì lợi ích của bản thân, gia đình, tập thể và xã hội; thường xuyên học tập, nâng cao hiểu biết, trình độ chuyên môn, trình độ thẩm mỹ và thể lực.

Trên tinh thần đó, các văn kiện Đại hội IX, X, XI của Đảng tiếp tục hoàn thiện, khái quát mô hình con người Việt Nam và đưa ra những chủ trương, giải pháp cụ thể để thực hiện nó. Nghị quyết Trung ương lần thứ chín khoá XI đặt vấn đề xây dựng hệ giá trị con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững, giáo dục đạo đức, lối sống, hoàn thiện nhân cách con người. Đó là những con người yêu nước, trung thực, lao động tự giác, tận tuỵ, sáng tạo, khiêm tốn, có lối sống giản dị, có lòng vị tha, nhân ái, bao dung, đó là những giá trị, những phẩm chất của nhân cách mà con người Việt Nam phải thể hiện.

Đánh giá tổng quát về những hạn chế trong xây dựng, phát triển văn hoá, con người Đại hội XII nhận định: Việc xây dựng hệ giá trị của con người Việt Nam đến nay chưa đạt được mục tiêu mong muốn. Nhiều thói hư, tật xấu và những mặt hạn chế của người Việt Nam vẫn tồn tại dai dẳng, trở thành lực cản quá trình sáng tạo văn hoá xây dựng đạo đức, nhân cách, lối sống của con người Việt Nam thời kỳ mới.

Để thực hiện mục tiêu chiến lược xây dựng văn hoá, con người Việt Nam phát triển toàn diện hiện nay, Đảng ta chỉ ra rằng, phải “đúc kết… hệ giá trị chuẩn mực của con người Việt Nam thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá và hội nhập quốc tế” trên các vấn đề cốt lõi: nhân cách, đạo đức, trí tuệ, năng lực sáng tạo, thể chất, tâm hồn, trách nhiệm xã hội, nghĩa vụ công dân, ý thức tuân thủ pháp luật. Hội tụ đủ 9 nội dung: Nhân cách, Đạo đức, Trí tuệ, Năng lực sáng tạo, Thể chất, Tâm hồn, Trách nhiệm xã hội, Nghĩa vụ công dân, Ý thức tuân thủ pháp luật mà Đại hội XII nêu lên về chuẩn mực con người Việt Nam vừa phản ánh sự kế thừa cốt cách con người Việt Nam truyền thống, bước đầu bổ sung, định hình, phát triển một số giá trị theo yêu cầu của sự nghiệp đổi mới, và vừa là mục tiêu vươn tới, phải không ngừng hoàn thiện, khẳng định sự phát triển bền vững của văn hoá, con người Việt Nam. Chỉ có như thế thì văn hoá, con người Việt Nam mới thực sự trở thành động lực nội sinh quan trọng, mới thực sự trở thành “nền tảng tinh thần” để phát triển toàn diện đất nước, sớm hiện thực hoá mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh./.